Abdulhak Şinasi Hisar -Boğaziçi Mehtapları

[/color]Abdulhak Şinasi Hisar -Boğaziçi Mehtapları

Boğaziçi Mehtapları Abdülhak Şinasi Hisar'ın ilk kitabı “Fahim Bey” ve “Biz”den iki yıl sonra yayımlanan (1943) ikinci kitabıdır. Kendi romanlarına bile bunlar birer "hatıra" der. Ama Boğaziçi Mehtapları gerçekten bir "hatıra" ya da "deneme" türünde kaleme alınmıştır.

Yer yer üslup işleyişi ile şaşırtıcı bir kalem ustalığından haber veren bu kitap kendisinin "Boğaziçi Medeniyeti" adını verdiği artık tarihe karışmışkenarda köşede kalmış birkaç eski yalısının hatıralarda canlandırmaya yetmediğini büsbütün aynı ve muhteşem bir güzellikler âleminin belki de böylesine bir ihtişamla ancak şairin her şeyi yeniden yaratıp güzelleştiren hayalinde yaşamış bir "Binbir gece" âleminin tasviri ile doludur.

Eski zamanın politik yönünü değil Boğaziçi'ndeki şiirli tecellisini tasvirde bu kadarla yetinemeyen Abdülhak Şinasi Boğaziçi Yalıları ile gene o büyülü atmosferi anlatmaya devam etmiş. Sonra Eski Zaman Köşkleri ile eski İstanbul'un başka semtlerindeki şiiri; yüzlerce sahtesi arasına karımış beş on halis elması sadece pırıltı farkından tanıyıp ayıran bir kuyumcu sabrı ile her şeyi silip yok eden zamanın insafsız pençesinden kurtarıp ölümsüzlüğe kavuşturmuştur.

KİTAPTA YEDİ BÖLÜMDE YİRMİ SEKİZ YAZI YER ALIR.

Bu başlıklar gelişigüzel değil son derece planlı bir çalışmanın göstergesidir. Bu başlıkları Boğaziçi Medeniyeti’ni kavratmak için bir yol haritası olarak yazar. Bu başlıklar ve onların altında işlenen konular şöyle sıralanır:

Hazırlanış: Boğaziçi Medeniyeti Mazinin Yoksullukları Tabiat Sevgisi Musiki İptilası

Toplanış: Bu Gecelerin Kıymeti Saz Fasılları Kayıklar ve Sandallar Yan yana Gelenler ve Gelmeyenler

Musiki Faslı: Kayıklar ve Sandalların Kervanı Saz Fasılları Saz Sesleri Hanende Sesleri

Sükût Faslı: Boğaziçi Cenneti Mehtap Yalıların Önünden Geçiş Sessizliğin Şiiri

Aşk Faslı: Mehtapta Görülen Güzellikler Karanlıkta Parıldayan Arzular Şarkıların Dedikleri Herkesin Aslanı Söyleyen Saz

Dağılış: Fanilikler Sönüş Ayrılış Unutuluş

Hatırlayış: Mazi Cenneti Bizimle Beraber Yaşayan Hâtıralarımız Hâtıralarımızın Zaman İçinde Devamı Başka Dünyaların Bizden Görebilecekleri

Kitaptan bazı bölümlerden alıntılar:

Tabiat Sevgisi Parçasından

İstanbul’da tabiatın emsalsiz güzelliği şüphe yok ki Boğaziçi’ndedir ve İstanbul’un en güzel semti olan Boğaz’a o zaman gösterilen rağbet tabiata duyulan sevgiyi ve verilen kıymeti gösteriyordu. Theophile Gautier için olduğu gibi o zamanki hanımlar ve beyler için de tabiat var olan görülensevilen bir şeydi. Bu ruhlar İnsan güzelliği kadar tabiat güzelliğini de duymasını ve sevmesini biliyorlardı. Bu insanlar daha tabiatla aralarını büsbütün açmamışlardı. Ruhları ve vücutları birbirlerinden tamamıyla ayrılmamıştı. Şehir her yanından denizlere ve dağlara Boğaziçi de her yanından kırlara açılıyordu. Nakil vasıtalarının iptidailiği kulübelerde oturanlardan ta saraylardan oturanlara kadar herkesi mevsimle alakalandırırsıcak ve soğuk rüzgâr ve kar yağmur ve çamur herkesi meşgul ederdi. Soğuğu ve sıcağı bütün insanlar duyarlar konakların köşklerin odaları da mangallarla ısınırdı.

Eski evlerin hayatı insanları tabiattan şimdiki apartmanlar gibi ayırmazdı. Eve bahçeden geçilir bahçe sulanmak için bir kuyudan su çekilirçiçekler bahçeden evlere girer lavanta çiçekleri temizliği duyuran kokularını yataklara dökerdi. İnsanlar ne tattıkları zevki değiştiren mevsimlerine de sevdikleri hayvanları düşünmemezlik edemezdi. Evin en rahat köşelerinde kediler horlardı. Daha eskiden İstanbullu ata biner ava giderdi. Şehirde kira arabaları kadar da kiralanan binek hayvanları vardı. Boğaziçi’nde de yalılar Önünde oltayla yahut da açıkta kayıkla balık tutulurdu.

Boğaziçi’nin hemen kendine mahsus olan ve sularının nefis meyvelerine benzeyen balıkları vardır. Bunlar da insanlan saatler ve mevsimlerle alakalandırır. Çünkü bazıları hemen her akşam bazıları geceleyin tutulur ekserisinin birbirini takip ile aylara göre değişen ve hemen bütün seneyi kaplayan ayrı ayrı mevsimleri vardır.

Sessizliğin Şiiri Parçasından

Maziyi anlamak ve duymak için bilinmesi lazım gelen şimdi elimizden kaçırmış olduğumuz bir nimet bize yardım elini uzatan bir ilah vardı ki o da her günümüzü saran nefis bir sessizlikti. Sükût gramofonlarla yenilerek radyolarla kovularak otomobil otobüs tramvay gürültüleriyle delik deşik edilerek gitgide o kadar azalmış daralmış ufalmış yeni hudutlarının içinde kalmış ve bizim saatlerimizin çoğundan o kadar uzaklaşmıştır ki bazen ona rast gelince bir lezzet gibi duyuyoruz. Biraz süren sessizlik bize ilaç diye koklanan bir ruh gibi tesir ediyor ve musiki yerine geçiyor. Vaktiyle Shakespeare de tam bir sessizliğin en tatlı bir musiki makamına geçtiğini söylemekte haklıydı. Sükûta şimdi bir koruya bir bahçeye girer gibi erişiyoruz. O zamanlarsa bu bizim tabii ve hemen da imi iklimimizdi. Sükût esas ve onun haricinde şarkı ve saz ise nadir tadılır zevklerdi. O zamanlarda bol bol kandığımız ses sizliğe biz elbette şimdiki kadar acıkmış ve susamış değildik. Fakat bilakis ona pek alışkın olduğumuzdan tadını çıkarmasını daha iyi bilirdik.

Hayat mefhumunun düşünülmesi gündelik patırtılar arasında o kadar güçleşiyor ki bunu duyabilmek ve tadabilmek için şehrin gürültülerinden kurtulmuş yıkanmış olmak lazım geliyor. Şimdi sükûttan öyle mahrumuz ki geçenlerde Boğaziçi kıyılarında dolaşırken eskiden bildiğim bir ruha tekrar kavuşur gibi olmuştum. Onu birdenbire tanıyamadım. Tattığım lezzete akıl erdiremiyordum. Sükût içinde kendi kulaklarımın uğultusunu işitiyordum. Meğer bu beni yavaş yavaş sarmış olan eski rahat ve tatlı sessizlikmiş. Onun nurunda vücudumun ve ruhumun eyvah! Ne boş patırtıların kurbanı olarak ne kadar yorgun ne kadar yıpranmış olduğunu gördüm.

Şarkıların Dedikleri Parçasından

Boğaziçi’nde bazı yaz günleri her zamankinden daha güzel olur. Bu harikulade günlerde gökyüzü daha parlak deniz daha berrak dünya daha tılsımlı hayat daha mucizeli ta biat daha ilahî görünür. Bu müstesna günler ruhlarımızı son haddine kadar açar; fakat asla mesut etmez. Bilakis onların acı duyulan bir tadı vardır. Zira bilinmez nasıl bir yerden sırrını vermeyen bir ruh sanki bize bakar; acır mı acımaz mı? Bilemeyiz; küçüklüğümüzü gördüğünü sanırız ve mahzun oluruz. Genişlemiş ruhumuza o günlerde hayat bütün lezzetiyle sanki az gelir.

Ömrümüzün tabiat kadar güzel olmadığını ve dünya kadar ebedî olmadığını daha çok duyarız. Henüz çocukken hassaslığımın daha çoğaldığı böyle günlerde artmış bir merakla bir çiçeğe mesela bir sümbüle ve ya denizin içinde açılır kapanır bir köpüğe benzeyen bir pelteye bakarak uzun uzun daldığımı hatırlarım. İnsan o nazlı çiçeği gördükçe hep mahvolan bu güzellikler nedir ve niçindir? Veya denizde canlanmış bir köpük gibi açılan kapanan peltenin âdeta nebati hayatını gördükçe hep mahvolan bu hayatlar nedir ve niçindir demek ihtiyacını duyardım. O ihtişamlı günlerde bütün bu sualler hep cevapsız kalırdı. Şimdi ne hatırımdaki o güzel günlere baksam güya o nazlı çiçeğin bir nida işareti gibi açılıp beklediğini ve sularda yüzen peltenin bir sual işareti gibi açılıp kapandığını görüyorum.

Mazi Cenneti Parçasından

Geçmiş bir zamanı diriltmek kendi gençlik çağımızı tekrar etmek gibi tamamen imkânsızdır. Fakat insanın da mille tin de sağlam temelleri bu tekrar dirilmesine imkân olmayan geçmiş zamanlarıdır. Milliyetçilik muarızları en evvel millî maziyi unutturmak isterler. Bu millete yapılabilecek en sinsi ve en şeytani hücum onun vicdanından mazisini almak hafızasında mazisini yok etmektir. Bundan mahrum edilen bir millet en emin kuvvetini kaybetmiş olur. Bize saldıran düşman daima topraklarımıza ve ölülerimize hücum eder. Zira biz o topraklarla o ölülerin mahsulleri ve devamlarıyız.

Herkesin kendi mazisine hasret çekmesi tabiidir. Zira bu en güzel hayat çağında yirmi yaşlarında bulunduğu zamanı sevmesi ve ona tahassür etmesi demektir. Mazi en kıymetli zamanlarımızdır. Zira hatırımızda bugünlerimize kadar devam etmesiyle en çok uzamış olan en çok yaşamış bulunduğumuz zamanımızdır. Mazi hâle uzaklığı nispetinde sağlamdır ve biz ona hayatımızı uzattığı nispette bağlı kalırız.[/color][/size][/font][/b][/font]

Linkback: http://www.buyuknet.com/abdulhak-sinasi-hisar-bogazici-mehtaplari-t32194.0.html

Benzer Konular

Özlem Özdil - Kara Hisar Kalesi